Johannes Mol heeft in de herfst van 2021 de rol van Ruth Spijkerboer als trekker van het Leernetwerk Kwetsbare Gezinnen overgenomen. Hoog tijd om hem namens SAMEN beter te leren kennen.

Informatie verzamelen en toegankelijk maken

Na zijn studie filosofie is Johannes gaan werken in het hoger onderwijs. Eerst als docent filosofie in het kunstonderwijs, later werd dat kunstmanagement. Nadat deze opleiding opgeheven werd, heeft Johannes een kenniswebsite opgericht over de zakelijke kant van de beroepspraktijk: beroepkunstenaar.nl. Hiervoor werkte hij samen met specialisten en een redactie om informatie te verzamelen en het verzamelde toegankelijk te maken.

Het idee om vanuit verschillende disciplines kennis te verzamelen vertoont parallellen met zijn rol als Leernetwerktrekker. “Ik ben geen specialist in dit vakgebied maar ik heb een brede blik. Ik vind het leuk om specialisten om me heen te verzamelen en te horen wat iedereen belangrijk vindt,” vertelt Johannes. Volgens Johannes zit de uitdaging in het identificeren van de kern uit de verzamelde informatie en de informatie vervolgens toegankelijk te maken.

Brede blik

Johannes werkt inmiddels 16 jaar bij Hogeschool Leiden, nu als docent bij de opleiding Social Werk, daarvoor bij de opleidingen Maatschappelijk Werk en Dienstverlening en Culturele en Maatschappelijke Vorming. Hier is hij vooral docent onderzoek en begeleidt jaarlijks ruim 30 studenten bij hun afstuderen.

“Ook bij het afstudeeronderzoek gaat het erom tot de kern te komen,” geeft Johannes aan. Studenten zoeken zelf een opdrachtgever en opdracht. Daarbij is altijd sprake van een bepaalde problematiek. Eerst wordt gekeken wat er uit de literatuur bekend is over hoe je hier het beste mee om kan gaan. Daarna onderzoekt de student hoe mensen in de praktijk aan het werk zijn. Uit de vergelijking van literatuur en praktijk volgt een beeld van wat goed gaat en wat beter kan, waaruit adviezen voor de praktijk volgen.

Met het begeleiden van zoveel afstudeeronderzoeken heeft Johannes een heel breed beeld gekregen van wat er in de praktijk van sociaal werk zoal speelt. De term ‘kwetsbare gezinnen’ is misschien wel net zo breed als het vakgebied sociaal werk. De term roept veel belangstelling op, maar wordt ook verschillend geïnterpreteerd, merkt Johannes. “Er is grote nieuwsgierigheid naar wat er binnen het Leernetwerk gebeurt, hieraan merk je dat SAMEN echt een netwerkorganisatie is, heel bijzonder.”

Focus: wat is een kwetsbaar gezin?

Tegelijkertijd ziet Johannes dat het Leernetwerk behoefte heeft aan meer toespitsing. Er zijn deelnemers die aan de voorkant van de hulpverlening zitten, bij preventie, en deelnemers die zich bezig houden met het gedwongen kader. “Hierdoor raken we een heel scala aan onderwerpen die allemaal onder de term ‘kwetsbare gezinnen’ vallen.”

Vandaar dat het Leernetwerk het eerste Klein-maar-Fijnproject heeft gericht op vragen als: Wat is een kwetsbaar gezin?, Hoe worden kwetsbare gezinnen gesignaleerd?, Hoe worden kwetsbare gezinnen bereikt? en Hoe ziet de begeleiding van kwetsbare gezinnen eruit?. De resultaten zijn gevat in deze praatplaat. De aanbevelingen vormen het startpunt voor het tweede deel van het Klein-maar-Fijnproject.

Met behulp daarvan en van de ideeën van de deelnemers wil Johannes meer focus aanbrengen in het Leernetwerk: “Ik zie het als mijn taak om het komende jaar tot onderzoek in een ‘exemplarisch geval’ te komen. Een exemplarisch geval is de omgang met een specifiek probleem dat speelt binnen kwetsbare gezinnen. Het gekozen probleem moet herkenbaar zijn voor iedereen. Door hier op in te zoomen wordt het onderwerp ‘kwetsbare gezinnen’ levend en tastbaar. Op basis van inzicht in wat er specifiek speelt in situaties met dit probleem, zou er zicht moeten ontstaan op wat er speelt in het bredere veld van ‘werken met kwetsbare gezinnen.”

Verschillende perspectieven

In het komen tot zo’n exemplarisch geval probeert Johannes zoveel mogelijk alle deelnemers te betrekken. In het LNW wil hij in gesprek gaan over wat er speelt in zo’n exemplarisch geval. Hoe hulpverleners er tegenaan kijken, hoe ervaringsdeskundigen het zien, hoe onderzoekers en beleidsmakers van de gemeente het benaderen. Vervolgens wordt er in het kader van het klein-maar-fijn-onderzoek bekeken wat er in één of meer hulpverleningsorganisaties gebeurt. Ook hierbij zullen de verschillende perspectieven (hulpverleners, ervaringsdeskundigen etc.) betrokken worden.

Wat lukt er in concrete hulpverleningssituaties wel en wat niet

Wat lukt er in concrete hulpverleningssituaties wel en wat niet, waar zit het moeilijke in? Vanuit verschillende perspectieven worden voorbeelden aangedragen en kunnen ervaringen worden uitgewisseld. “Het kan zo zijn dat een ambtenaar iets heeft bedacht en dat de ervaringsdeskundige dat wel merkt, maar dat hij het heel anders ervaart dan de ambtenaar het bedoeld heeft.”

Ter illustratie zo’n situatie uit het onderwijs: een docent wil dat studenten met een bepaald vak iets specifieks leren. Uit evaluaties blijkt dat studenten iets heel anders hebben geleerd. De opleidingsmanager blijkt weer een andere idee te hebben gehad bij de invoering van het vak. Door deze perspectieven bij elkaar te brengen ontstaat voor iedereen een beeld van intenties en van wat er bereikt is. Op basis hiervan wordt zichtbaar wat er anders zou moeten of kunnen.

Goede bedoelingen

“Mijn uitdaging is om voldoende ruimte te geven om de verschillende perspectieven ten opzichte van elkaar te verhelderen. Dus dat de ervaringsdeskundige zijn of haar verhaal kan doen, zodat de ambtenaar en de hulpverlener dat beter begrijpen, maar ook andersom. Dus waarom een hulpverlener iets op een bepaalde manier doet.”

Mijn uitdaging is om voldoende ruimte te geven om de verschillende perspectieven ten opzichte van elkaar te verhelderen

De opzet van de Leernetwerken bij SAMEN kunnen er volgens Johannes aan bijdragen dat je elkaars perspectief ziet en dat is volgens hem potentieel de grootste winst. “Iedereen is vol goede bedoelingen. Maar die goede bedoelingen van de één worden niet vanzelf door de ander als zodanig ervaren.”

Johannes nodigt gemeenten uit

Op dit moment voert Johannes gesprekken met alle deelnemers individueel om te kijken hoe iedereen betrokken wil zijn bij het Leernetwerk. Hiermee kan hij aansluiten op persoonlijke doelen van deelnemers, wat het eigenaarschap vergroot. Daarbij nodigt Johannes gemeenten van harte uit deel te nemen aan het Leernetwerk Kwetsbare Gezinnen en een bijdrage te leveren aan onze ambitie: We komen tot een allesomvattende aanpak om intergenerationele problematiek te doorbreken

Meer over het Leernetwerk Kwetsbare Gezinnen
Neem contact op met Johannes Mol
Andere vragen: info@werkplaatssamen.nl