Vanaf 2013 is in vijf opeenvolgende projecten vanuit het Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam (Kenniswerkplaats ST-RAW) in samenwerking met Horizon Jeugdzorg & Onderwijs/iHub, Cardea, Enver en ExpEx, Mijn Pad ontworpen, een tool en een methode voor autonomie versterkend werken met jongeren en gezinnen. Ook is een trainingsaanbod voor professionals, organisaties en ervaringsdeskundigen ontwikkeld.

Steeds stond het perspectief van jongeren centraal en werden andere eindgebruikers betrokken. De onderzoeks- en ontwikkelmethoden waren participatief ontwerpgericht onderzoek, participatief actie onderzoek en leernetwerken/actieleren. Meermalen werd een cyclus doorlopen waarbij de opgedane ervaringen aanleiding waren voor nieuwe leer- en ontwikkelvragen. Er zijn twee internationale wetenschappelijke publicaties en diverse Nederlandstalige publicaties verschenen (hier te downloaden: https://mijnpad.hr.nl/over_ons.html).

Ontwikkeling van Mijn Pad (2013-2015)

Wat is Mijn Pad?

Mijn Pad is een tool voor jongeren en een begeleidingsmethode voor jeugdhulpverleners die samen met jongeren is ontworpen. De tool Mijn Pad ondersteunt jongeren om na te denken over wat zij willen met hun leven en toekomst, eigen keuzes te maken en stap voor stap hun eigen pad uit te stippelen. Er zijn twee werkvormen: een App en een werkboek. De begeleidingsmethode ondersteunt jeugdhulpverleners om autonomieversterkend te werken met jongeren en gezinnen. De methode is gebaseerd op de Zelfdeterminatie Theorie van Deci & Ryan en maakt gebruik van oplossingsgerichte gesprekstechnieken.

Waarom is Mijn Pad ontwikkeld?

Jongeren in de jeugdhulp geven aan dat zij zich onvoldoende gehoord voelden en op hun 18e jaar onvoldoende waren voorbereid op zelfstandigheid. Hulpverleners vertellen dat zij deze jongeren met complexe zorgbehoeften vaak moeilijk kunnen bereiken. In de periode 2013-2015 is als antwoord Mijn Pad ontwikkeld waarbij is aangesloten bij wensen en behoeften van jongeren (www.hr.nl/mijnpad ). Mijn Pad spreekt veel jongeren aan: “een positieve benadering” en “normale vragen (..) ook als je niet in de jeugdhulp zit”. Professionals merken dat Mijn Pad jongeren motiveert om zelf het stuur in handen te nemen: “Mijn Pad helpt mij om een opening te vinden bij jongeren”.

Ontwikkeling van de trainingen

Autonomieversterkend werken lijkt eenvoudig, maar is het in de praktijk veelal niet. Vaak zijn volwassenen ertoe geneigd om beslissingen voor jongeren te nemen of om normatief of bevooroordeeld te reageren en te weinig contact te maken met de jongere achter het gedrag. Regelmatig doen zich dilemma’s voor: er moet bijvoorbeeld een keuze gemaakt worden tussen veiligheid en ruimte voor autonomie. Daarnaast is er de vraag hoe het netwerk van de jongere te betrekken zodat na afloop van een hulptraject in de omgeving van de jongere ruimte is voor autonomie ontwikkeling.

Om deze redenen is een trainingsaanbod ontwikkeld samen met hulpverleners, professionele trainers en ervaringsdeskundigen. Het trainingsaanbod is niet alleen gericht op individuele hulpverleners maar ook op teams en organisaties, zodat de achterliggende visie gedragen wordt door het team en de organisatie rondom het team. Ook wordt gekeken met de organisatie hoe het autonomieversterkend werken na afloop van de training binnen de organisatie (nog beter) wordt geborgd.

Samenwerking met ExpEx

Recent (2020-2021) is een training ontwikkeld samen met en voor ervaringsdeskundigen (ExpEx ontmoet Mijn Pad) alsmede een werkvorm voor de persoonlijke ontwikkeling van ervaringsdeskundigen, Mijn ExpEx Pad. Het doel van dit project was om ExpEx te boeien en te binden nadat zij de basistraining van drie maanden hebben gehad en hun persoonlijke ontwikkeling na de beginfase ook verder te ondersteunen.

Mijn Pad werd door de ExpEx van regio Rotterdam gezien als inspiratiebron om dit te bereiken en zij waren mede onderzoekers in dit project. De training ExpEx ontmoet Mijn Pad heeft tot doel ervaringsdeskundigen bekend te maken met Mijn Pad, zodat zij deze methode voor hun eigen persoonlijke ontwikkeling in kunnen zetten maar ook bij een maatje. Degenen die dat willen kunnen zich ook voorbereiden op een rol als vrijwilliger bij de trainingen Mijn Pad voor professionals en eventueel daarna doorgroeien in de rol van co-trainer of trainer Mijn Pad.

Trainingsaanbod voor organisaties

Om de trainingen blijvend aan te kunnen bieden is er ook een train-de-trainer ontwikkeld en is er een samenwerkingsverband opgericht van trainers en ervaringsdeskundigen die de trainingen gezamenlijk geven. In het lopende project Ontdek Mijn Pad! konden enkele geïnteresseerde organisaties met subsidie van ZonMw een trainingstraject Mijn Pad inkopen.

Vier organisaties, waaronder Stichting Schakenbosch en Stichting MEE SMW, hebben dat gedaan. Dit heeft ons geholpen ons aanbod verder door te ontwikkelen en voor de ExpEx was het een kans zichzelf verder te ontwikkelen tot (co)trainer Mijn Pad. Ook is een workshop voor ouders ontwikkeld, zodat jeugdhulpverleners ouders op een laagdrempelige manier kunnen informeren over hoe zij in de opvoeding de autonomie ontwikkeling van hun kind kunnen ondersteunen. Zie: https://publicaties.zonmw.nl/10-jaar-werkplaatsen-jeugd-ervaringen-uit-de-praktijk/hoe-autonomie-vrijheid-geeft-binnen-de-grenzen-van-gesloten-jeugdzorg/