De mentale gezondheid van jongeren staat onder druk. Bijna de helft van de jongeren ervaart (veel) stress en mentale klachten, en 1 op 3 jongeren heeft gedachten aan zelfdoding. Slechts de helft van de jongeren krijgt hulp wanneer nodig, en hulp komt vaak laat. Dit leidt tot escalatie van klachten en daarmee langdurige, kostbare zorg. De grootste groep jongeren in Nederland gaat naar het VMBO en MBO. Zij ervaren een slechtere mentale gezondheid dan hun peers, maar voor hen is minder aandacht in onderwijs, zorg en beleid. Ook raken in de transitie van VMBO- naar MBO-jongeren met problemen vaak uit beeld, en worden opgestarte interventies niet gecontinueerd.

Om mentale gezondheid duurzaam te verbeteren is het nodig om domeinoverstijgend, integraal te werken aan promotie, preventie, signalering en (vroege) behandeling. Vanuit de praktijk en jongeren is grote vraag naar een dergelijk integrale aanpak in de school-setting. De Leidse integrale aanpak ‘mentaal welbevinden’ sluit aan op deze behoeften. Echter, de implementatie en borging van deze aanpak, en in het bijzonder in de transitieperiode van VMBO en MBO, is nog suboptimaal. Ook blijkt het lastig om de juiste jongeren, op de juiste tijd en plek, te bereiken. Hoewel er al onderzoek is gedaan, weten we nog steeds onvoldoende over randvoorwaarden voor bereik, implementatie, samenwerking en afstemming bij een dergelijke aanpak.

Doelstelling

Hoofddoelstelling van dit project is het verbeteren van het mentaal welbevinden van jongeren in bovenbouw VMBO en MBO door betere implementatie, borging van en samenwerking binnen de integrale aanpak ‘mentaal welbevinden’.

Subdoelstellingen zijn het opdoen van opschaalbare kennis en kunde over:

IMPLEMENTATIE/BORGING: voorwaarden voor implementatie en borging van integrale aanpak
SAMENWERKING: voorwaarden voor betere samenwerking & afstemming binnen integrale aanpak en de transitie van VMBO naar MBO
BEREIK & PARTICIPATIE: voorwaarden voor het tijdig bereiken van jongeren met juiste interventies, op de juiste plek en jongeren (wel/niet ervaringsdeskundig) te betrekken bij het project.

Hoe we dit gaan doen

Het project bestaat uit drie fasen:

FASE 1 – context analyse, opzet aanpak & veranderagenda
In fase 1 zal een Rapid Inquiry worden ingezet om huidige speelveld en de wensen en behoeften van jongeren en professionals verder in kaart te brengen. Scholen volgen een begeleidingstraject om een implementatieplan te maken voor de uitvoer aanpak. Er wordt een lerend systeem ingericht, met gekoppelde leernetwerken op school, lokaal en landelijk, die gezamenlijk kennis en kunde bundelen en opschalen. Per school zal een ‘micro-leernetwerk’ worden opgezet bestaande uit een vertegenwoordiging van (zorg)coördinatoren, docenten en jongeren. Dit netwerk zal binnen in de school een centrale rol hebben in het opzetten en implementeren van de aanpak “Mentaal Welbevinden”.

FASE 2 – uitvoering, evaluatie & aanpassing
In fase 2 wordt de aanpak uitgevoerd, en volgt twee keer een Plan-Do-Study-Act (PDSA) cyclus waar gemixte methoden worden ingezet om implementatie, samenwerking en bereik te evalueren (oa. PhotoVoice, Ripple Effect Measures leersessies, focusgroepen, DIB-Q, Coordinated Action Checklist). Jongeren, professionals en ketenpartners worden geïncludeerd, om implementatie, bereik en samenwerking van meerdere kanten te evalueren. Zowel jongeren als professionals worden betrokken als co-onderzoeker in opzet, uitvoer, analyse en disseminatie-fases.

FASE 3 –consolidatie, communicatie & disseminatie
Fase 3 richt zich op overkoepelende data-analyse om opschaalbare kennis en kunde op te leveren, en communicatie/disseminatie van projectresultaten en -producten.

Met wie we aan het project werken

Het project zal uitgevoerd worden vanuit awpg Lumens en Werkplaats SAMEN (Zorg voor Jeugd). Hoofdaanvrager is Rianne van der Kleij (Public Health en Eerstelijngeneeskunde (PHEG) LUMC). Medeaanvragers zijn:

Matty Crone, Jiska Aardoom en Anke Versluis (PHEG LUMC)
Anke Klein (FSW Universiteit Leiden | Kenniscentrum Angst en Stress bij Jeugd)
Leanne Reijen (GGD Hollands Midden)
Addi van Bergen (awpg Lumens | GGD Hollands Midden)
Noortje Pannenbakker (SAMEN | TNO)
Thijs Beerthuizen (SAMEN | GGD Hollands Midden)
Nelleke Mels (ExpEx)
Marnix Kelfkens (gemeente Leiden)
Carolien Gravesteijn (Hogeschool Leiden)
Desiree Pot (MBO Rijnland)
Pepijn van Empelen (TNO)
Annemarije van Overschot (Stichting Jeugdteams Leidse regio)

Wat levert het project op?

De beoogde resultaten zijn: opschaalbare kennis, kunde, tools en handreikingen over hoe we duurzaam implementatie, bereik en samenwerking binnen een integrale aanpak ‘mentaal welbevinden’ kunnen verbeteren, specifiek in kwetsbare groepen en/of kwetsbare transitieperioden (oa. VMBO/MBO).