Laura Nooteboom
We weten dat het bieden van integrale – passend en in samenhang – hulp noodzakelijk is om gezinnen met meerdere problemen goed te helpen. In het project De Specialist Dichterbij binnen de Ontwikkellijn Integraal Werken is onderzoek gedaan naar werkzame en belemmerende elementen van een integrale specialistische werkwijze.
Eline Heek
Vanaf het allereerste moment is het van en met elkaar leren centraal gezet. Maar hoe doe je dat in de praktijk? Noortje Pannebakker, expert leernetwerken, gaat hierover in gesprek met Laura Nooteboom en Eline Heek, projectleider (Laura) en onderzoeker (Eline) namens LUMC-Curium.
Ook trekken Laura en Eline het Leernetwerk Integraal Werken van SAMEN. Laura kun je bovendien kennen van het project Gezin aan Zet – Bouwstenen van Evalueren – waarop zij gepromoveerd is.
Met wie en wat
Voor het onderzoek zijn vijf teams in vier regio’s onder de loep genomen: Beter Thuis (Haaglanden), In Verbinding en PAST (Midden-Holland), MAST (Alphen a/d Rijn) en Team in opbouw voor chronische jeugdzorg (Katwijk).
In het project stond direct het van en met elkaar leren centraal. “We hebben vanuit De Specialist Dichterbij vier leersessies met vertegenwoordigers vanuit verschillende perspectieven -gemeente, organisatie, professionals, ouders/jongeren – georganiseerd. Tijdens die sessies hebben we tussentijdse resultaten teruggekoppeld en vanuit verschillende perspectieven onze ervaringen gedeeld.”
“We wisselden met de verschillende perspectieven uit over thema’s als partnerschap tussen gemeenten, praktijkorganisaties en professionals, waarbij we stilstonden bij de samenwerking tussen deze verschillende perspectieven. Daarnaast hebben we stilgestaan bij en uitgewisseld over thema’s als financiering van integrale initiatieven en evaluatie en monitoring.”
Grote verschillen
Daarbij viel op dat er niet alleen verschillen waren tussen de regio’s en de teams, maar ook daarbinnen. “Door de hele concrete terugkoppeling was de herkenning heel groot. Het ging over waar men mee bezig was.” Daardoor konden voorbeelden van anderen ook goed worden vergeleken met de eigen situatie en kon men goed van en met elkaar leren.
Leren – hoe ging dat?
Door de kennis die werd gedeeld expliciet te maken, kon tijdens de sessies prima worden uitgewisseld over wat eenieder ervan vond. “Daarmee was het een goed hulpmiddel om met en van elkaar te leren.”
De reflectievragen die daarbij werden gesteld waren afhankelijk van het thema en gingen daar specifiek op in. “Doordat we ruim van tevoren de sheets stuurden en veel mensen het goed hadden voorbereid, verliepen de leersessies goed, deelnemers brachten veel zelf in.” Vandaar dat er een grote mate van interactiviteit was en er veel werd gereflecteerd.
Ook leren na de sessies
Noortje vraagt hoe een leersessie werd afgesloten en of Eline en Laura ook vroegen naar voornemens. “Ja, we vroegen deelnemers naar actiepunten, waar ze over zouden gaan uitwisselen of nadenken. Dat haalden en schreven we op, en daar kwamen we de volgende leersessie weer op terug.” Volgens Eline en Laura werkte dat als een goed geheugensteuntje.
Laura: “Ik denk dat we weinig kunnen zeggen over of het echt de zorg verbeterd heeft, daar hebben we geen zicht op. Dat wat we behaald hebben is dat deelnemers op hun eigen handelen hebben gereflecteerd, dat is de winst, het leren en reflecteren van deelnemers zelf.”
Zijn doelen bereikt?
Bij de aanvang van het project waren de doelen het leggen van verbinding en het vergroten van het bewustzijn. Het veranderen van de praktijk was niet het primaire doel. “Je moet realistisch zijn over wat je in die vier sessies kunt bereiken.”
De ideale wereld
Op de vraag of het project verlengd moet worden, antwoordt Laura: “In de ideale wereld worden zulke netwerken doorgezet door de mensen zelf of de projectleider. Het project De Specialist Dichterbij is een onderzoeksproject met onderzoeksdoelen welke ook zijn bereikt. Voor de praktijk kan het interessant zijn het netwerk te continueren, maar niet voor het onderzoek.”
Hoog over wil je dat dit soort initiatieven worden verbonden en dat die elkaar versterken door van elkaar te leren, dat is namelijk een continu proces en is nooit klaar. Maar als je de netwerkstructuur in stand wilt houden zonder duidelijke doelen (leren en verbinden), dan is het de vraag of dat lukt.
Hoe leg je geleerde lessen vast?
Factsheet Partnerschap tussen professionals en gezinnen
Het vastleggen van de leerlessen uit de leersessies gebeurde door middel van factsheets . Vragend naar waarom die keuze is gemaakt, blijken praktische overwegingen de doorslag te hebben gegeven. “Het staat vast, men kan op een eigen moment de factsheet raadplegen en als je het mondeling terugkoppelt is het de vraag of mensen dat onthouden.”
Laura en Eline werden gesterkt in hun keuze voor factsheets door de deelnemers, die vonden het een prettige manier van terugkoppeling. Mocht iemand vervangen worden door een collega tijdens een leersessie, dan kon hij of zij dat zich met behulp van de factsheets goed inlezen en vervolgens volledig mee doen.
De juiste persoon op de juiste plek
Laura: “Ik hou van eigen verantwoordelijkheid, ook in de voorbereiding op een leersessie. Na de eerste sessie merkten de deelnemers al dat voorbereiding nodig was om alles eruit te halen wat erin zat.”
Eline: “Belangrijk is dat je de juiste mensen aan tafel hebt zitten die wat hebben met het onderwerp. Dat verschilt per thema. Was bijvoorbeeld ‘partnerschap met gezinnen’ het thema, dan werden collega’s van deelnemers die daarmee bezig zijn uitgenodigd. Dat hebben we zo ook met financiën gedaan. Zo wordt er meer geleerd, door wisselende samenstellingen.”
Sharon Stellaard neemt ons aan de hand van haar promotieonderzoek aan de VU mee in de afgelopen 3 hervormingen van de jeugdzorg.
