Inge Bramsen
We spreken Inge Bramsen, Hogeschool Rotterdam, naar aanleiding van Mijn Pad. Dit is een methode die de eigen regie en eigen kracht bij jongeren met meerdere ingewikkelde problemen aanspreekt. Als jongere helpt het jou te bepalen wat je wilt met jouw leven en toekomst en en welke stap je nu kunt zetten, jeugd- en gezinsprofessionals kunnen daarin begeleiden.
Bij de ontwikkeling van Mijn Pad is nauw samengewerkt met ervaringsdeskundige jongeren. ExpEx bestond toen nog niet. Later in 2018-2019 ontstond ook de samenwerking met ExpEx. In dat verband schuift ook onze coördinator Samenwerken met Gezinnen en ExpEx-coördinator
Sanne Dierick
Midden-Holland bij stichting KernKracht, Sanne Dierick, aan. Samen met LUMC-Curium als trekkers van het Leernetwerk Integraal Werken werkt zij binnen SAMEN aan het geven van een gelijkwaardige plek aan de input van gezinnen.
Sophie Schmeets (betrokken ExpEx):
Mijn eerste reactie tijdens mijn ontmoeting met Mijn Pad in 2019 was: “Maar dit is voor iedereen op elk moment in je leven toepasbaar. Wat fijn!”
Ik geloof dat het voor iedereen belangrijk is om te weten wat je doelen én dromen zijn en hoe je daar met kleine stapjes kan komen. Mijn Pad faciliteert het gesprek met jezelf of met een ander erbij. Het geeft zelfvertrouwen om te werken aan dingen in je leven die je wilt laten groeien.
“De eerste keer dat de ExpEx hoorden van onze plannen, waren ze meteen ook enthousiast,” vertelt Inge. Het idee van in kleine stapjes werken aan de eigen ontwikkeling sprak meteen tot de verbeelding. Ook dat je dit alleen of met iemand naar keuze kunt doen, werd en wordt positief ontvangen.”
Vormen van Mijn Pad
Mijn Pad is een werkboek die zowel op papier als op de website kan worden gebruikt door jongeren waardoor het eigenaarschap van jongeren wordt vergroot. Bij dingen als ‘wat wil ik met mijn leven’, nadenken over en het maken van keuzes en het stellen van doelen helpt Mijn Pad. Sanne: “Het is een heel laagdrempelige tool, je kunt kiezen (of en) met wie je het gebruikt en je kunt zelf kiezen met welk onderdeel je start.”
Daphne Daalhof (betrokken ExpEx):
Mijn Pad gaat voor mij over het ervaren van regie over je eigen leven. Met mijn Pad kun je zelf bepalen waar je in jouw leven aandacht aan wilt geven. Dit kan alleen of met iemand samen, jij beslist. Je raakt gemotiveerd om na te denken over jouw leven zodat je in kleine stapjes kunt bouwen aan jouw toekomst.
Mijn Pad kunnen jongeren zelf gebruiken, en professionals kunnen het als begeleidingsmethode inzetten. Bij de start met Mijn Pad tref je een pagina vol met onderwerpen, uiteenlopend van familie en school tot vrije tijd. Je kiest hieruit een of meerdere waarmee je aan de slag wilt gaan. Ook kun je kiezen wie schrijft. “Hieraan zie je dat jongeren nauw betrokken zijn geweest bij de ontwikkeling ervan, er ligt veel regie bij jongeren in dit traject,” aldus Inge.
Aansluiten op de behoeften van jongeren
Sinds 2013 is Inge bezig met het ontwikkelen van ‘iets’ voor jongeren. Bij het eerste project was de vraag een instrument te ontwikkelen die de participatie en autonomie van jongeren meet. Daarbij moest het perspectief van jongeren centraal staan. Dat was eigenlijk een tegenstelling: “jongeren hadden helemaal geen behoefte aan een meetinstrument”.
Jongeren met ervaring waren adviseur bij dit project. Gestart werd met diepte-interviews waarbij de jongerenraad van Cardea ook was betrokken. In die periode, 2013-2015, was het nog betrekkelijk nieuw, jongeren als hun eigen belangenbehartigers. Hierin zie je ook een verandering: in plaats van problemen als uitgangspunt, zie je bij Mijn Pad levensgebieden staan. “Daarmee sluit het direct aan op de wens van jongeren een zo normaal mogelijk leven te leven,” aldus Sanne.
Verandering in hulp
Inge vertelt daarover: “Met oma bijvoorbeeld werden andere tegels gekozen dan met een professional. Dat is logisch, je bespreekt nou eenmaal andere dingen met een hulpverlener dan met je oma. Dit is een voorbeeld van een dilemma waarmee hulpverleners kunnen zitten wanneer jongeren de leiding nemen. Of denk bijvoorbeeld aan vrienden, wanneer die bij Mijn Pad worden betrokken, dan kun je je als hulpverlener afvragen of dat wel de goede zijn.”
Sanne: “Kaders worden snel geschept, vaak vanuit angst, en dat komt uit liefde voor de jongere. Vraag wat de vrienden betekenen voor de jongere. Blijkbaar haalt hij of zij er wat uit, anders zou je dat niet met diegene bespreken. Als je met Mijn Pad bezig bent, ben je bezig met de toekomst. Hoe mooi als de jongere dat met een vriend bespreekt.”
Janet Haring (betrokken ExpEx): De tool MijnPad heeft voor mij “echt” ervoor gezorgd mijn eigen pad te volgen en in mijn kracht te staan. Na jaren geen eigen regie te ervaren vanwege vele betrokken hulpverleners en alles goed willen doen werd ik beïnvloed om mijn eigen pad te bewandelen. Een begeleider bood mij aan mee te doen met de eerste pilot van Mijnpad. De tool was een verrijking en ik vulde alles in een aantal uur in. Door juiste vragen kon ik mijn eigen doelen voor ogen zien en naleven. Ik voelde een opluchting en kreeg overzicht over mijn eigen wil. Ik voelde mij belangrijk en hoopvol. De uitkomsten heb ik zelf mogen gebruiken voor mijn perspectiefplan. Alle jongeren zullen zich krachtiger voelen na het gebruiken van de tool.
Veel jongeren hebben behoefte aan herstel van verbinding, vaak is daar veel in mis gegaan, constateert Inge. Daarom is er bij de ontwikkeling van Mijn Pad ook aangesloten bij de zelfdeterminatietheorie van Edward L. Deci en Richard M. Ryan. De behoefte aan (herstel van) verbinding wordt vaak onvoldoende vervuld.
Hulpverlening verandert
Inge: “Je ziet dat er veel vooroordelen zijn. Ik heb bijvoorbeeld gemerkt dat als je als jongere aangeeft dat je behoefte hebt aan rust, de betekenis van rust wordt ingevuld door hulpverleners.” Dat zegt volgens Inge iets over hoe je luistert, invult en dat er soms angsten zijn die misschien niet terecht zijn.
Het is belangrijk te bekrachtigen wat een jongere inbrengt. Hulpverleners zijn geneigd om te denken voor iemand, te weten waar het over moet gaan. Je maakt je zorgen over een bepaald punt, dan wil je daar je pijlen op richten. Tegelijkertijd kan het zijn dat een jongere een andere tegel kiest. De bedoeling van Mijn Pad is dat je dat bekrachtigt zodat je het competentiegevoel versterkt.
Soms moeten hulpverleners grenzen stellen, maar dit gebeurt altijd met uitleg erbij, zodat de jongere het kan begrijpen. Maar ook kunnen zich dilemma’s voor doen. Bijvoorbeeld als een jongere iets wil doen wat risicovol is. Dan moet de hulpverlener een keuze maken tussen autonomie en veiligheid. In de trainingen Mijn Pad wordt aandacht besteed aan dit soort dilemma’s.
Trainingen Mijn Pad
Vanuit Mijn Pad worden verschillende trainingen georganiseerd. Die worden zowel door professionals als ervaringsdeskundigen georganiseerd. Een organisatie kan een traject op maat aanvragen dat bestaat uit een voorgesprek, een workshop voor het kader (wat is er nodig – actieplan) en een training van vier dagdelen ‘Ontdek Mijn Pad’ voor jeugd- en gezinsprofessionals. De trajecten worden afgesloten met een nagesprek en een evaluatie. Vier organisaties hebben een traject ingekocht met de kennisvoucher, een subsidie vanuit ZonMw die tot december 2021 liep.
Nadat de ExpEx hadden geholpen bij het ontwikkelen van Mijn Pad en het traject bij organisaties, kregen zij het idee het ook in te voeren bij hun eigen organisatie. Het doel is ExpEx te blijven boeien en binden, ook na hun training. Hieruit is ‘Mijn ExpEx Pad’ ontstaan, een intervisie werkvorm ontwikkeld door ExpEx en studenten.
Sanne: “Het mooie aan Mijn Pad vind ik dat ExpEx er zelf ook wat aan hebben. Een mooi instrument dat ze kunnen inzetten bij het maatjesproject, het biedt handvatten voor werk dat ze zelf al doen.
B-Ready
Bij dit laatste project is ook samengewerkt met Hogeschool Windesheim en de Werkplaats Risicojeugd. Zij hadden de app B-Ready ontwikkeld voor jongeren die in een justitiële jeugd instelling zitten of uitstromen. Deze app biedt praktische informatie en handvatten over zelfstandig worden. Zij hebben een pilot studie gedaan naar een chatlijn die bemenst wordt door ervaringsdeskundigen.
Symposium
Op 13 juni jl. is een symposium gegeven, georganiseerd door Hogescholen Rotterdam en Windesheim, en drie regionale kenniswerkplaatsen jeugd: ST-RAW, SAMEN en Risicojeugd. Tijdens dit symposium zijn de resultaten gepresenteerd van Mijn Pad bij ExpEx en van de chatlijn B-Ready! Het centrale thema was: Samenwerken vanuit ervaringskennis.
Meer weten? Bekijk hier de beschrijving van het project of bekijk onze ontwikkellijn Samenwerken met gezinnen.
Bij de start van het Leernetwerk is stilgestaan bij de vraag ‘wat is een jongere?’. Want wat bleek, ook mensen van 26 of 28 jaar identificeren zich soms nog als jongere. Aanvankelijk werd er bij het netwerk gedacht aan jongeren tot 18 jaar.
Beatrijs Jansen is een van onze twee keynotes tijdens de 
Sharon Stellaard neemt ons aan de hand van haar promotieonderzoek aan de VU mee in de afgelopen 3 hervormingen van de jeugdzorg.
